هنری است که در آن خوب دیدن، تمرکز ذهن و بکارگیری ظرافت دستان بسیار مهم و مورد توجه است. هدف این هنر خلق طرح های جالب با کاغذ به کمک تاهای هندسی است و به نوعی پرورش و هماهنگی ذهن و دست می باشد.

به قول تاكتوشي نوجيما مدرس دانشگاه كيوتو و استاد اريگامي تئوري اريگامي را مي توانيم براي همه چيز استفاده كنيم چونكه همه جا هست. (اُري) به معني با انديشه تا دادن و (گامي) به معني کاغذ است.ترکيب آنها با يکديگر کلمه اريگامي را مي سازد. بنابراين اريگامي هنر و انديشه ي تا دادن کاغذ (يا صفحاتي از جنس پلاستيک ، فلز و مواد ديگر) براي خلق شکل هاي مختلف ، مي باشد به طور کلي، اين طرحها با يک برگ کاغذ مربع شکل آغاز مي‌شود، که هر روي آن ممکن است به رنگ متفاوتي باشد و بدون بريدن کاغذ ادامه مي‌يابد.

اين شکل ها تعداد زيادي ازحيوانات ، پرندگان ، ماهي ها،وسايل بازي، وسايل دکوري، شکل هاي هندسي و اشکالي در ارتباط با گرافيک ، معماري ، صنعت و … را شامل مي شوند. که مانند هر هنر و علم ديگري بر گرايش هاي مختلفي تقسيم مي شود که عبارتند از :

اريگامي طيف بسيار گسترده اي از کودکان تا اساتيد دانشگاه را در بر مي گيرد. تمام مردم مي توانند از آن لذت برده و با خلق طرحهاي جديد به تاريخ اريگامي بپيوندند.

روش ساخت کاغذ ظاهرا در حدود سال 100 ميلادي در چين شروع شد و تا بيش از پانصد سال به‌صورت يک راز نگهداري مي‌شد. در حدود قرن ششم ميلادي اين صنعت توسط راهبان بودايي از چين به ژاپن وارد شداز اين زمان به بعد يعني از نيمه‌ي دوم قرن چهاردهم ميلادي مصرف کاغذ براي کتاب در اروپا متداول شد. اگر چه از ابتداي همين قرن استفاده از کاغذ در انگلستان رواج يافت، ولي اولين کارگاه توليد کاغذ در قرن پانزدهم در هرتف ورد انگلستان برپا شد.

اولين کارگاه ساخت کاغذ در آمريکاي شمالي در سال 1690 ايجاد شد. گروهي معتقدند که اولين بار تا کردن کاغذ در چين متداول شده است. استفاده از ماکت‌هاي کاغذي خانه براي سوزاندن در مراسم تدفين از دلايل اين ادعا است. اما شکي نيست که اين ژاپني‌ها بودند که هنرتا کردن کاغذ را کمال بخشيدند و به‌ عبارتي از آن خود ساختند. البته هزينه‌ي بالاي تهيه‌ي کاغذ ايجاب مي‌کرده است که از اين هنر فقط براي مراسم خاص استفاده شود، مانند پروانه‌هاي کاغذي نر و ماده که براي تزيين فنجان‌ها در مراسم ازدواج استفاده مي‌شده است.

در دوره‌هاي مختلف تاريخي ژاپن، اريگامي حضور داشته است. در خلال دوره‌ي موروماچي در قرون چهاردهم تا شانزدهم ميلادي (1333 – 1573) اريگامي مدرن به‌گونه‌اي اصولي توسط يک نويسنده‌ي ناشناس نگاشته شده است. سپس در دوره‌ي ادو (1603 – 1867) اريگامي به‌صورت يک سرگرمي فراگير درآمد که البته در آن زمان Orisue ناميده مي‌شد. کتاب “چگونه 1000 مرغ ماهيخوار با کاغذ بسازيم” در سال 1797 در ژاپن به چاپ رسيد.

در دوره‌ي ميجي (1868 – 1912) اريگامي در برنامه‌ي درسي مدارس و حتي مهدکودک‌ها وارد شد تا کودکان هنر و مهارت کار با انگشتان را بياموزند. از آن زمان تاکنون کاغذ مربعي 15 در 15 سانتي‌متري اريگامي در همه‌جا فروخته مي‌شود و اريگامي براي سرگرمي و آموزش در مقياس وسيع مورد استفاده است. گروهي معتقدند که در اسپانيا تا کردن کاغذ مستقل از ژاپن ابداع شد. گنجشک کاغذي اسپانيايي (Pajarita)، در قرن شانزدهم ميلادي و يا حتي قبل از آن ساخته شده است. در انگلستان از حدود قرن شانزدهم ميلادي از روش‌هايي براي تا کردن دستمال سفره بر روي ميز غذا در محافل استفاده مي‌شده است، که احتمالا بعدها به خم کردن کاغذ تبديل شده باشد.

هر چند امروزه آن را قسمتي از اريگامي مي‌دانند ولي احتمال ابداع آن به طور مستقل از اريگامي نيز مطرح است. يادداشت‌هايي در زمينه‌ آموزش و خم کردن کاغذ در حدود سال 1874 به چاپ رسيده است. جزئيات نحوه ساخت پرنده در حال پرواز هم در سال 1889 چاپ شده است. افراد مشهور در زمينه‌ي اريگامي در سال 1952 “ج. لگمان” کتاب “کتاب‌شناسي خم کردن کاغذ” را به چاپ رسانيد.

همچنين “باب هربين” در سال 1955 با سري برنامه‌ي تلويزيوني “آقاي چپ و آقاي راست” توجه عمومي را به اريگامي جلب کرد. وي سپس کتاب مهمي به‌نام “جادوي کاغذ” را منتشر کرد که شايد يکي از مهم‌ترين کتاب‌ها در اين رابطه تا آن زمان به‌شمار مي‌رود. در سال 1967 هم “انجمن بريتانيايي اريگامي” بنيان نهاده شد که در حال حاضر از سراسر جهان عضو دارد و کتابخانه آن در مورد اريگامي بسيار قابل توجه است.

بازسازي مجدد اريگامي به ‌عنوان يک هنر خلاق در ژاپن تا حد زيادي مديون اين افراد است:

• ايسائو هوندا (Isao Honda)، که کتاب اريگامي را در سال 1931 منتشر کرد.
• آکيرا يوشيزاوا (Akira Yoshizawa) ‌که براي سال‌هاي زيادي به‌عنوان يک نابغه مسلط بر اريگامي شهرت داشته است و اولين اثرش در سال 1952 چاپ شده است. که بر عقيده بعضي افراد رنسانس اريگامي را آغاز نموده است.
• ميچيو اوچياما (Michio Uchiyama) که اين هنر را از مادرش آموخته بود و در سال 1908 نوع جديدي از اريگامي به‌نام سبک کوکو (Koko – styler) به‌نام وي به ثبت رسيد. پس از جنگ دوم جهاني آثار زيادي در اين زمينه به چاپ رسيده و انجمن‌هاي فراواني تاسيس شده‌اند. از مهم‌ترين آن‌ها مي‌توان از انجمن بين‌المللي اريگامي نام برد که توسط “آکيرا يوشيزاوا” بنيان‌گذاري شده است.

سمبل اريگامي پرنده دريايي است ، که سمبل بين المللي صلح نيز مي باشد.در ژاپن هر بچه اي عاقبت ساختن پرنده دريايي را مي آموزد. الينور کوئر (Eleanor Coerr)کسي است که با نوشتن کتاب “ساداکو و هزار پرنده دريايي کاغذي ، به اين سمبل عموميت داد. اين کتاب که بصورت گسترده اي منتشر گرديد ، داستان دختر جواني بنام ساداکو را بازگو مي کند که در اثر تشعشعات راديواکتيو بمب باران اتمي ژاپن توسط آمريکا در جنگ جهاني دوم، صدمه ديده بود.

در پايان جنگ او در بيمارستاني تحت درمان قرار گرفت.چند سال بعد سرطان خون او عود کرد. دوست او با در دست داشتن يک پرنده دريايي کاغذي به ملاقاتش رفت.او به ساداکو گفت که پرنده دريايي سمبل سلامتي است و اگر او بتواند هزار پرنده دريايي بسازد ، حالش خوب خواهد شد. دوست او ساخت پرنده دريايي را به او آموخت. کار ساده اي نبود ، اما وقتي که ساداکو در ساخت اولين پرنده دريايي مهارت يافت ، شروع کرد به ساختن 999 تاي ديگر.

او دليرانه مصمم شده بود که آنها را بسازد . ساختن پرنده دريايي چنان فکر او را بخود مشغول مي کرد که از بيماريش يادش مي رفت.مصمم بودن او و کارش توجه پرسنل بيمارستان و بازديدکنندگان را به خود جلب نمود و آنها نيز مجلات ، پاکتهاي عکسهاي راديوگرافي و ديگر کاغذهايي که بدستشان ميرسيد را براي او مي آوردند تا او بتواند کارش را کامل کند. وقتي ديدکه بيماران ديگر نيز به اين کارعلاقه مند شده اند او کارش را متوقف کرد و شروع به آموزش ساختن پرنده دريايي به ديگر بيماران نمود تا آنها هم بتوانند اين کار را انجام دهند.

جنگ موجب بيماري او شده بود، ساداکو همانطور که پرنده دريايي را مي ساخت ، پيام صلحش را به همه جا گسترش ميداد. بزودي او صد پرنده دريايي را ساخت. حال او بهتر شده بود و او توانست از بيمارستان مرخص شده و به خانه برگردد. اما ، بيماري او مجدداً عود نمود . توانش به حدي کاهش يافت که متاسفانه ديگر قادر نبود کار ساختن بقيه پرنده هاي دريايي را تمام کند. ساداکو به حالت کما افتاد و سپس مرد. وقتي همکلاسي هايش فهميدند که او قادر نبوده روياي خودش را کامل کند ،همه تصميم گرفتند تا درست کردن پرنده دريايي را بياموزند.

بزودي آنها توانستند کار ساختن هزار پرنده دريايي ساداکو را تمام کنند و به روياي او تحقق بخشند. بچه ها تصميم گرفتند به تمام کودکان ديگر ژاپني نامه نوشته وداستان ساداکو را به آنها گفته و از آنها خواستند با جمع آوري پولهايشان بناي ياد بودي براي ساداکو و گسترش پيام صلح او بسازند. وقتي دولت ژاپن از اين طرح مطلع شد تصميم گرفت يک پارک در هيروشيما را بنام پارک صلح تغيير نام دهد. آنها در اين پارک بناي عظيمي ساختند و شبيه پرنده دريايي ساداکو يک پرنده دريايي بزرگ ساخته و روي اين بنا قرار دادند. همکلاسيهاي او تصميم گرفتند بخاطر احترام گذاشتن به ساداکو نوشته اي بر روي پايه اين بناي ياد بود، نصب نمايند.

اين متني است که آنها انتخاب کردند: اين فرياد ماست.اين خاسته ي ماست.صلح در دنيا.

فوايد وکاربرد ها ازمزيتهاي بسيارمهم اريگامي زياد شدن شوق و علاقه به طبيعت و موجودات زنده است. تا وقتي خود ما يك درخت کاغذي را نساخته ايم پي به اهميت زندگي وحياط او نمي بريم، ولي هنگامي كه براي ساخت آن زحمت زيادي كشيديم ازآفريدن نوع كاغذي آن بسيار لذت خواهيم برد و تازه پي مي بريم كه يك گياه چه عظمت و حقوقي دارد. دراين صورت نه تنها هرگز راضي به اذيت و آزار آنها نخواهيم شد بلكه بيش از پيش به آنها عشق خواهيم ورزيد . رشد نظم و ترتيب بهتر دركارها . افزايش مهارت دست ها . -هماهنگي انديشه و عمل. ارزان بودن و…..

Pureland Origami

مثال: پروانه، سر گربه

این نوع اوریگامی، از چهار قانون تبعیت می‌کند:

1.  از یک تکه کاغذ مربعی تشکیل شده است.
2.  هیچ گونه چسب و قیچی در درست کردن آن استفاده نمی‌شود.
3.  پس از تکمیل شدن، تزیین نمی‌شود.
4.  در ساخت آن تنها از تاهای قله و دره استفاده می‌شود.

در واقع تعریف سنتی که از اوریگامی می‌شناسیم، در Pureland وجود دارد. این نوع از تاشو کاغذ به دلیل داشتن تاهای ساده و عدم نیاز به سایر وسایل، برای افرادی که محدودیت و معلولیت حرکتی دارند بسیار مناسب است.

Modular Origami یا اوریگامی ماژولار

مثال: مکعب، چندضلعی

اوریگامی ماژولار از بیش از یک تکه کاغذ ساخته می‌شود. در این نوع، تعداد زیادی قطعه به نام واحد (Unit) وجود دارد که به هم وصل می‌شوند و در نهایت یک شکل واحد را می‌سازند. ماژولارها ویژگی‌های زیر را دارند:

اوریگامی‌های ماژولار را می‌توان برای تزیین فضای خانه به کار برد چرا که بسیاری از مدل‌های سه بعدی آن، شبیه یک مجسمه زیبا و رنگی به نظر می‌رسند.

Action Origami یا اوریگامی حرکتی

مثال: بخت‌آزما، موشک، قورباغه، درنای بال‌زن

اوریگامی حرکتی ریشه‌ای ۴۰۰ ساله در تاریخ دارد و ویژگی مهم آن از نامش مشخص است: به‌گونه‌ای طراحی و ساخته شده است که متحرک باشند. این نوع اوریگامی به دلیل حرکت داشتن آن برای کودکان گزینه بسیار مناسبی است.

Origami Quilts یا اوریگامی چهل تکه

اوریگامی لحاف چهل تکه یا موزاییکی مانند اوریگامی ماژولار اغلب از چندین تکه اوریگامی کنار هم تشکیل می‌شود؛ با این فرق که این تکه‌ّها الزاماً به هم وصل نیستند بلکه در کنار هم قرار می‌گیرند و باید آن‌ها را روی سطحی (کاغذ، مقوا، …) چسباند. همچنین شکل یونیت‌ها در این مدل‌ها الزاماً شبیه به هم نیست و می‌توان از الگوهای مختلفی برای ساخت هم یونیت استفاده کرد.

از اوریگامی موزاییکی به دلیل الگوهای زیبایی که درست می‌کند می‌توان برای ساخت انواع تابلوهای اوریگامی استفاده کرد.

Tessellation Origami یا اوریگامی تِسِلِیشن

تسلیشن یا مفروش‌سازی، به معنی پر کردن یا فرش کردن یک سطح با اشکالی هندسی است؛ به شکلی که شکاف و فاصله‌ای بین این اشکال وجود نداشته باشد. اوریگامی تسلیشن نیز شبیه به همین مفهوم است، با این تفاوت که به جای چندین تکه کاغذ، از یک تکه کاغذ برای ساخت آن استفاده می‌شود.

روی این تکه کاغذ تاهای مختلفی به وجود می‌آید که در نهایت اشکال استفاده شده در تسلیشن را تداعی می‌کند. روش‌های مختلفی برای ساخت اوریگامی تسلیشن وجود دارد که در پستی جداگانه به آن می‌پردازیم.

مانند اوریگامی موزاییکی، اکثر تسلیشن‌ها هم تخت هستند و می‌توان از آن‌ها برای ساخت تابلوهای تزیینی استفاده کرد

Wet Folding یا اوریگامی خیس

اوریگامی خیس یک جزء اضافه به جز کاغذ و تا دارد: آب. در این نوع اوریگامی برای بهتر تا خوردن و شکل گرفتن کاغذ، از آب برای مرطوب کردن آن استفاده می‌شود. اگر دقت کرده باشید، اکثر اوریگامی‌ها ساختاری تیز و بدون انحنا دارند. در اوریگامی خیس که خود آکیرا یوشیزاوا تکنیک آن را اختراع کرده است، انحنا و چین‌های ملایمی در سطح اوریگامی دیده می‌شود.

ساخت اوریگامی خیس نیازمند مهارت و تجربه قبلی در اوریگامی است. بنابراین توصیه می‌کنیم ابتدا کار با کاغذهای خشک را به خوبی فرا بگیرید و سپس به اوریگامی خیس بپردازید.

Crease Pattern یا الگوی تا

این نوع اوریگامی در واقع از باز کردن یک مدل اوریگامی به وجود می‌آید! زمانی که شما یک اوریگامی را باز می‌کنید، در نهایت کاغذی خواهید داشت که انواع خطوط تا روی آن به چشم می‌خورند. به این خطوط، الگوی تا گفته می‌شود.

اوریگامیست‌ها و همینطور دانشمندان از الگوی تا برای طراحی مدل‌های جدید اوریگامی استفاده می‌کنند. گاهی (به‌خصوص در صنعت و علم) طراحی دیاگرام و تا زدن یک کاغذ از صفر ممکن نیست و باید الگویی شامل تمام خطوط تا برای آن وجود داشته باشد. اینجاست که الگوی تا وارد عمل می‌شود.

Strip Folding

مثال: ستاره شانس (لاکی استار)

این نوع اوریگامی را گاهی از انواع حاشیه‌ای اوریگامی می‌دانند؛ اما ما به دلیل محبوبیتش آن را جزو انواع اصلی اوریگامی مطرح می‌کنیم. استریپ فولدینگ‌ها از تا کردن و اصطلاحاً بافت کاغذ ساخته می‌شوند و معمولاً یک جزء اصلی آن‌ها، یک نوار مستطیلی بلند از کاغذ است که نسبت طول به عرض زیادی دارد.

حاشیه‌های اوریگامی

انواعی از هنرهای کاغذی وجود دارند که دقیقاً اوریگامی محسوب نمی‌شوند اما به دلیل استفاده از کاغذ و تا در آن‌ها، به عنوان حاشیه‌های اوریگامی معرفی می‌شوند. معروف‌ترین حاشیه‌های اوریگامی عبارتند از:

کوییلینگ یا ملیله کاغذی

کوییلینگ عبارت است از نوارهای کاغذی بسیار باریکی که با پیچیدن و فشردن آن‌ها می‌توان اشکال مختلفی را ساخت. کوییلینگ وسایل مختلفی از جمله پیچه (یا پیچک) و چسب برای ساخته شدن نیاز دارد و با کمک آن می‌توان هنرهای زیادی مانند مانند انواع زیورآلات و تابلوها را ساخت

کیریگامی

تفاوت کیریگامی با اوریگامی در این است که در اوریگامی کاغذ برش نمی‌خورد؛ اما در کیریگامی لازم است که کاغذ در بعضی جاها بریده شود. به عنوان مثال شکل دانه برف یکی از معروف‌ترین اشکال کیریگامی است.

اوریگامی با پارچه

از تکنیک‌های تا زدن اوریگامی می‌توان برای تا زدن پارچه هم استفاده کرد. این تکنیک بیشتر برای میزآرایی (مثلاً تزیین دستمال سفره) استفاده می‌شود. البته باید دقت داشت که جنس پارچه مورد استفاده بسیار مهم است و با هر پارچه‌ای نمی‌توان اشکال اوریگامی درست کرد.